შორეულ ავსტრალიურ კუნძულზე, რომელიც ცნობილია თავისი ბუნებრივი სილამაზით, მკვლევარებმა საშინელი აღმოჩენა გააკეთეს: ფრინველებმა იმდენად ბევრი პლასტმასი შეჭამეს, რომ შეხებისას ხრაშუნებენ.
მკვლევარები თვლიან, რომ ზღვის ფრინველები ოკეანედან პლასტმასის ნაჭრებს იღებენ და თავიანთ ბარტყებს აჭმევენ.
პლასტმასი აღმოჩნდა ფრინველების, მათ შორის 3 თვეზე ნაკლები ასაკის ბარტყების კუჭში. ეს მკვეთრი გაფრთხილება საზღვაო გარემოში სხვა სახეობების ჯანმრთელობისთვის, თქვა ეკოლოგმა ალექს ბონდმა, ბრიტანეთის ბუნებრივი ისტორიის მუზეუმის მთავარმა კურატორმა.
ბონდი ახლახან დაბრუნდა ლორდ ჰოუს კუნძულის მონახულებიდან, შორეული ტერიტორიისგან, ავსტრალიის აღმოსავლეთ სანაპიროს დაახლოებით 360 მილის დაშორებით. ის არის მკვლევართა გუნდის ნაწილი Adrift Lab-დან, გლობალური განყოფილებიდან, რომელიც სწავლობს პლასტმასის დაბინძურების გავლენას მსოფლიოს ოკეანეებში, რომელიც თითქმის ორი ათწლეულის განმავლობაში სწავლობს კუნძულის ფრინველებს, შავ წვერიან ფრინველებს.
უახლესმა მოგზაურობაში მკვდარი ფრინველი იპოვეს, რომელსაც კუჭში 778 ინდივიდუალური პლასტმასის ნაჭერი ჰქონდა შეფუთული “აგურის” მსგავსად. მან გასულ წელს საშინელი რეკორდი დაამარცხა, როდესაც ფრინველი აღმოჩნდა დაახლოებით 400 ცალი. მკვლევარები თვლიან, რომ ზღვის ფრინველები ოკეანედან პლასტმასის ნაჭრებს იჭერენ და თავიანთ ბარტყებს აჭმევენ.
“ეს არ არის მიკროპლასტიკები”, – თქვა ბონდმა ხუთშაბათს სატელეფონო ინტერვიუში. “ჩვენ ვსაუბრობთ ნივთებზე ბოთლის თავსახურებისა და ტეტრაპაკის სახურავების ზომით, დანა-ჩანგლით, ტანსაცმლის სამაგრებით, რესტორნებში არსებული სოიოს სოუსის თევზის ბოთლის ზომით. … სწორედ ამ სახის ნივთებს ვპოულობთ ამ 80 დღის ბარტყების კუჭებში.”
ლორდ ჰოუს კუნძულის სახლია 445 ადამიანი და ჩამოთვლილია გაეროს მსოფლიო მემკვიდრეობის სიაში მისი ვულკანური ლანდშაფტის და ფრინველების მრავალი სახეობის გამო. ის არის დაახლოებით 44,000 შავი წვერიანი ფრინველი – ასევე ცნობილი როგორც ხორციანი წვერიანი ფრინველები ან ბატკნის ფრინველები – რომლებიც მრავლდებიან კუნძულზე, სანამ ბარტყები ბუდეს დატოვებენ და იაპონიაში გაფრინდებიან დაახლოებით 90 დღის ასაკში, თქვა ბონდმა. შემდეგ ისინი შვიდ წლამდე ატარებენ ცხოვრებას ზღვაში, სანამ კუნძულზე დაბრუნდებიან გასამრავლებლად.
მკვლევრებმა დაათვალიერეს სანაპირო მკვდარი ფრინველებისთვის და ჩაატარეს ნეკროფსიები მათი კუჭის შიგთავსის სანახავად. მათ ასევე გამორეცხეს ცოცხალი ფრინველების კუჭები წყლით, პროცედურა, რომელიც ბონდის თქმით, უვნებელია. ზოგიერთმა მათგანმა 60 გრამამდე პლასტმასი აღმოაჩინა – მათი სხეულის მასის 20 პროცენტამდე, თქვა ბონდმა.
პლასტმასა ბარტყებს მათი მშობლების მიერ მიეწოდებათ, რომლებიც მას საკვებად თვლიან, რადგან ის გამოყოფს ქიმიურ სიგნალს, როდესაც ისინი ოკეანეში თევზაობენ, განმარტა მან. “ეს ფრინველები ჭამენ თევზსა და რვაფეხას და, იცით, ნაჭრები, რომლებსაც ჩვენ ვიღებთ, არ არის ის, რომ ისინი შემთხვევით იყოს მიმაგრებული… მტაცებლის ნივთზე”, – თქვა მან.
პლასტმასა გამოსცემს “მუცლის შემზარავ, ხრაშუნა ხმას”, რომელიც ისმის ფრინველის მკერდის ქვემოთ დაჭერით – ადამიანის მუცლის ღილაკის მსგავსად, თქვა ბონდმა. “ყველაზე მეტად დაზარალებულ ფრინველებში შეგიძლიათ გაიგოთ, სანამ ისინი ჯერ კიდევ ცოცხლები არიან.”
მოუსმინეთ ხმას
ჯეკ რივერსი-აუტიმ, ტასმანიის უნივერსიტეტის ლექტორმა ბიომედიცინაში, რომელიც ბოლო ხუთი წელია სტუმრობს ლორდ ჰოუს კუნძულს, თქვა, რომ ზოგი “ხრაშუნაა”, ზოგი კი “აგურის ფრინველად” მოიხსენიეს, რადგან მათი მუცელი “დაპრესილი, კომპაქტური აგური გახდა – სავარაუდოდ მათი ზეთისებრი საზღვაო დიეტის გამო.”
“ეს ტერმინები ოდესღაც იშვიათი იყო და გამოიყენებოდა ერთგვარი საშინელი ნოსტალგიის გრძნობით. წელს ჩვენ მათ ყოველდღე ვიყენებდით”, – თქვა მან ელფოსტაში. “პლასტმასის კრიზისი აჩქარებულია – და მოითხოვს მეტს ყველა ჩვენგანისგან.”
ექსპერტებმა განაცხადეს, რომ დასკვნები ემსახურება როგორც “კანარი ნახშირის მაღაროში” სხვა სახეობებისთვის. “ის, რასაც ახლა ვხედავთ შავ წვერიან ფრინველებში, არის ის, რასაც მომავალში აუცილებლად ვნახავთ ბევრად მეტ სახეობაში”, – თქვა ბონდმა.
ადამიანებმა მსოფლიოს ოკეანეები შეავსეს 170 ტრილიონზე მეტი პლასტმასის ნაჭრით, 2023 წლის მთავარ კვლევაში. ეს ქმნის “პლასტმასის კვამლს”, რომელიც ორმაგდება დაახლოებით ყოველ ექვს წელიწადში.
წარმოების ტემპი არ ნელდება, ყოველწლიურად 460 მილიონ ტონაზე მეტი პლასტმასით, გაეროს გარემოს დაცვის პროგრამის მიხედვით. პლასტმასს ასობით წელი სჭირდება დაშლას, მიკროპლასტიკები გვხვდება ყველგან, ანტარქტიდის თოვლიდან ფუჯის მთის ზემოთ ღრუბლებზე და ადამიანის სხეულში.
რივერს-აუტიმ თქვა, რომ თავდაპირველად ვარაუდობდა, რომ პლასტმასი ფრინველებზე გავლენას მოახდენდა მათ კუჭზე, ღვიძლსა და თირკმელებზე. მაგრამ გუნდის დასკვნებმა აჩვენა, რომ მას გავლენა აქვს “თითქმის ყველა ორგანოთა სისტემაზე”. “ყველაზე შემაშფოთებელია, რომ ტვინი, როგორც ჩანს, განსაკუთრებით დაუცველია. ჩვენ ვხედავთ ნეიროდეგენერაციის ნიშნებს – დემენციის მსგავსი – ფრინველებში, რომლებიც 100 დღეზე ნაკლებია.”
მისი თქმით, გუნდის კვლევა აჩვენებს, რომ 1-2 გრამი პლასტმასი საკმარისია ფრინველებზე სერიოზული შედეგების გამოსაწვევად, რაც აჩენს კითხვებს სხვა სახეობებში ზემოქმედების შესახებ.
“ჩვენ უნდა დავსვათ ეს კითხვები – სასწრაფოდ და ერთობლივად – რადგან ნიშნები უკვე აქ არის.”
